Breuken en continuïteiten in het universitaire geheugen
7 oktober 2017, Rijksarchief Leuven
In oktober 1817 openden drie nieuwe rijksuniversiteiten de deuren in het zuidelijke deel van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden; het latere België en Luxemburg. Deze nieuwe universiteiten, opgericht in Gent, Leuven en Luik, vormden belangrijke componenten in Willem I’s doortastende politiek om noord en zuid te verenigen. Samen met de drie heropgerichte noordelijke universiteiten in Groningen, Leiden en Utrecht, vormden ze de speerpunten van een nieuw geïntegreerd en door de staat gecoördineerd systeem van hoger onderwijs. De universiteiten moesten, conform de voortaan uniforme standaarden voor noord en zuid, instaan voor de vorming van een moderne intelligentsia en een nationale elite.
De tweehonderdste verjaardag van de opening van de rijksuniversiteiten geniet vandaag opmerkelijk genoeg meer aandacht in België dan in Nederland. Nochtans is net de periode van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden in de Belgische geschiedschrijving vanuit een zuidelijk post-1830 perspectief veel vaker als negatief (‘mislukte natiestaat’) voorgesteld. Op z’n minst even opmerkelijk, is dat de drie betrokken Belgische universiteiten niet even sterk in het herdenkingsenthousiasme meestappen. De universiteiten van Gent en Luik beschouwen het koninklijk besluit op de herinrichting van het hoger onderwijs uit 1817 als hun oprichtingsakte. In beide steden geeft de tweehonderdste verjaardag van de opening van de rijksuniversiteit aanleiding tot grote jubileumfeesten die de tweehonderd jaar lange geschiedenis van de universiteit in de kijker plaatsen. In Leuven daarentegen, leidt de tweehonderdste verjaardag van de opening van de rijksuniversiteit niet tot officiële herdenkingen; alsof dergelijke herdenkingen het geloof dat de universiteit zich kan beroepen op een veel oudere geschiedenis die teruggaat tot de vijftiende eeuw zou ondermijnen.
Het congres Tweehonderd jaar rijksuniversiteit Leuven dient een tweeledig doel. De presentaties in de voormiddag willen een nieuw licht werpen op de geschiedenis van de rijksuniversiteiten in noord en zuid tijdens het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Het panelgesprek in de namiddag wil aanzetten tot diepere reflectie over hoe universiteiten vandaag hun eigen geschiedenis herdenken. Hoe omgaan met breuken en (vermeende) continuïteiten in het universitaire geheugen?
Voor meer informatie kunt u terecht op: www.arts.kuleuven.be/conference/leuven1817.