Jacob van Lennep – De Moderne Tijd

3/10 Van Lenneplezing Remieg Aerts: Politieke typen

Tiende Jacob van Lennep-Lezing
3 oktober 2019, 20:00-21:30
In samenwerking met de Faculteit der Geesteswetenschappen

Politieke typen. Over de omgang met politiek in de negentiende eeuw

De Amsterdamse notabel en schrijver Jacob van Lennep was van 1853 tot 1856 Kamerlid voor het district Steenwijk. Hij zat tegelijk in de Kamer met Johan Rudolf Thorbecke, die net door de Aprilbeweging van 1853 was afgetreden als minister. Achter de regeringstafel zat nu Floris Adriaan van Hall. Drie tijdgenoten, maar tegelijk drie persoonlijkheden die een heel verschillende opvatting van politiek representeerden.
Politiek is zelf een door en door historisch fenomeen – en dan niet alleen de gebeurtenissen, maar ook het fenomeen als zodanig. Hoe zag ‘politiek’ er eigenlijk uit in de negentiende eeuw, voordat er politieke partijen bestonden, en duidelijke ideologische programma’s? Het kiesrecht was beperkt tot een selecte groep en de overheid beschikte nog over weinig middelen om beleid te voeren. Wat betekende het dan om politicus te zijn? In deze lezing wordt nagegaan wat men zich toentertijd voorstelde bij politiek en welke plaats politiek had in het leven en de waardering van burgers. In de negentiende-eeuwse letterkunde waren ‘typen’ populair. De opvattingen over politiek zullen naar voren komen in figuren als Van Lennep, Thorbecke, Van Hall of Multatuli.

Evenement

De Jacob van Lennep-lezing keert jaarlijks op de eerste donderdag van oktober terug en beoogt de Nederlandse literatuur en cultuur van de negentiende eeuw onder de publieke aandacht te brengen. Zij is in het leven geroepen bij gelegenheid van het afscheid van Marita Mathijsen als hoogleraar Moderne Nederlandse letterkunde aan de Universiteit van Amsterdam.

Over de spreker

Prof. dr. Remieg Aerts is hoogleraar Nederlandse geschiedenis aan de UvA. Al jaren speelt hij een grote rol in het onderzoek naar de politieke cultuur van het moderne Nederland. Vorig jaar verscheen van hem het alom geprezen en bekroonde Thorbecke wil het. Biografie van een staatsman.

Aanmelden

U kunt zich aanmelden op de site van SPUI25. Toegang tot de activiteiten van SPUI25 is gratis. Aanmelden is niet vrijblijvend. Wij rekenen op uw komst. Bent u verhinderd, dan graag doorgeven via spui25@uva.nl | T: 020 525 8142.

Reisverslagen Van Hogendorp en Van Lennep weer online

In de zomer van 1823 maakten Jacob van Lennep en Dirk van Hogendorp een voetreis door Nederland. Allebei hielden ze nauwkeurig aantekeningen bij, die werden vastgelegd in reisverslagen. Van Lennep stuurde zijn verslag in brieven aan zijn zus Antje. Later heeft hij deze brieven twee keer bewerkt tot een dagboek. In 1942 verzorgde M. Elisabeth Kluit onder de titel Nederland in den goeden ouden tijd er de eerste uitgave van. Van Hogendorps verslag is nog nooit op papier gepubliceerd.

In het verleden hebben Marita Mathijsen en Karin Hooogeland diplomatische edities van de beide reisverslagen gepubliceerd op een website die inmiddels afgesloten is. Het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis heeft ze nu weer online toegankelijk gemaakt op de website De voetreis van Jacob van Lennep en Dirk van Hogendorp in 1823, https://resources.huygens.knaw.nl/lennep/

‘Jacob van Lennep’">

De Negentiende Eeuw 38 (2014) 3: ‘Jacob van Lennep’

Jan Rock en Janneke WeijermarsJacob van Lennep. Een oog op Verlichting, historiezucht en Romantiek 129-132

Abstract (EN)

Jacob van Lennep. Giving an eye to Enlightenment, historicism and Romanticism.Rather than aiming at an elegy or a biography of Jacob van Lennep (1802- 1868), the popular nineteenth-century Dutch poet and novelist, this special issue of De Negentiende Eeuw takes Van Lennep’s life and work only as viewpoints on nineteenth-century Dutch culture and society as a whole. It consists of the texts of five Jacob van Lennep Lectures, held in Amsterdam since 2009. Generally speaking, the articles discuss three themes: the role of a literary author in public debate and society, the applicability of the concept of ‘Romanticism’ to the Netherlands, and some intellectual forms of historicism from the Netherlands and Europe.

Marita MathijsenHet uitwendige schrijverschap. Jacob van Lennep als publieke figuur 133-143

Abstract (EN)

An extraneous literary authorship. Jacob van Lennep as a public figure.Opinions keep diverging over whether or not literary authors ought to engage themselves socio-politically. Nineteenth century authors at any rate regarded themselves as charged in the first place with the task of bringing about social change. Even so they might also take the position of a romantic at the sidelines of society. Jacob van Lennep embodies both aspects of literary authorhood. He exploits his position as a highly reputed novelist and essayist to persuade society of his vision and to bring about real improvement. With implacable energy he takes initiatives, some of which are profitable even today. But he is at the same time a free, romantic individual who defines his own norms, as appa rent in the dual morality that marks his everyday life.

Joep LeerssenVan Lennep als romanticus 144-155

Abstract (EN)

Van Lennep as a romantic.Did Romanticism exist in Holland, and if so, was Jacob van Lennep a romantic? Both possibilities have long been denied by literary critics and literary historians, who accentuated either the Movement of 1880 or an isolated, protestant and bourgeois culture in the Netherlands. When Byronic or Promethean narrowings of the concept of Romanticism are replaced, however, by a more intellectual definition, Van Lennep appears as a prominent representative of the European romantic generation. The influence of Walter Scott on his historical novels becomes unmistakable and his interdisciplinary commitment to vernacular culture and the national past can be paired with European romantic historicism and the public cultivation of culture.

Peter RaedtsDe liberale Middeleeuwen 156-184

Abstract (EN)

The liberal Middle Ages.Not only conservative, but also liberal historians constructed continuities between the European Middle Ages and the modern era. While the former stressed the medieval sense of community, fidelity and faith, the latter pointed at the progress made in commerce, freedom and citizenship during these centuries. Some of the most prominent eighteenth- and nineteenth-century historians are discussed here, from Robertson in Scotland to Heine and Luden in Germany. Particular attention is given to French historians interpreting the Revolution as a part of their country’s history and to the still common idea that England developed organically from medieval to modern times, both in politics and religion.

Wessel KrulHet raadsel van de Nederlandse Romantiek 185-202

Abstract (EN)

The riddle of Dutch Romanticism.In the Netherlands, the use of Romanticism as a general designation for the first half of the nineteenth century presents a specific problem. The Dutch Romantics had explicit ideas about international Romanticism, and they rejected it in unambiguous terms. The painter Cornelis Kruseman (1797-1857) and the poet David Jacob van Lennep (1774-1853) are taken as examples of this ‘riddle of Dutch Romanticism’. Like all Romanticisms, Dutch Romanticism wanted to be a national movement. But as soon as it tried to be national, it had to deny most of the elements that characterized it as Romanticism.

Jo TollebeekEen gedwongen plooi. Geschiedenis schrijven in het Verenigd Koninkrijk van Willem I 203-223

Abstract (EN)

Bending and bowing. Writing history in the United Kingdom of the Netherlands.In 1826 king Willem I incited by Royal Decree all men of letters in the United Kingdom of the Netherlands to propose a new history of his realm and its components. Among the 44 competitors were famous men, like Groen van Prinsterer, Moke and De Reiffenberg. Some of them met the king’s wishes for a historically rooted national unity, but the majority let concerns of history prevail. They disagreed nonetheless, over conflicts and discord found in the past, but also over the form a new national history should take. Some outlined traditional, rhetorical and didactical histories, others formulated Enlightened aims of usefulness, only a few proposed Romantic stories reviving the past in all its colours. Eventually, the competition had no winner. Unanimity existed only on the importance of archival documentation, making plans for the publication of historical sources, submitted by Thorbecke and Gachard, the most renowned in later times.